Aperitivo włoskie: na czym polega i jak przygotować je w domu?

Jeśli należysz do miłośników Włoch i często odwiedzasz ten kraj, z pewnością znane jest ci dobrze włoskie aperitivo. To gastronomiczno-towarzyski rytuał, którego chyba najbardziej brakuje turystom powracającym z Italii. W dzisiejszym wpisie wyjaśnię, czym jest włoskie aperitivo i jak przygotować je w domu, by zachwycić gości i przenieść do nas choć na moment cudowny klimat włoskich wieczorów na mieście. Oprócz szczegółowego wyjaśnienia, na czym polega aperitivo, powiem też, skąd się wziął ten zwyczaj – poznamy więc trochę historii tej włoskiej tradycji.

W drugiej części wpisu znajdziesz listę zakupów oraz niezbędne przepisy na drinki i przekąski, które pozwolą ci skomponować twoje własne, przepyszne aperitivo w domowych warunkach. Na koniec spróbuję odpowiedzieć na pytanie, czy aperitivo w Polsce istnieje.

Czym jest włoski rytuał aperitivo?

Wyjaśnijmy sobie na samym początku, czym tak naprawdę jest zwyczaj aperitivo. Pomyśl o kolacji, podwieczorku i spotkaniu na drinka – wypadkową będzie właśnie aperitivo!

Co wieczór, szczególnie, gdy dopisuje pogoda, Włosi w każdym wieku wychodzą na miasto, do barów i restauracyjek, żeby zasiąść do aperitivo. Gdy w Polsce mówi się „aperitif„, mamy na myśli napój alkoholowy, który ma nam zaostrzyć apetyt przed posiłkiem. Włoskie aperitivo to właśnie drink i towarzyszące mu przekąski.

Trzeba mieć świadomość tego, jak silna we Włoszech jest tradycja wspólnego stołowania się poza domem. Kiedy my umawiamy się na piwo, Włosi chodzą na aperitivo, gdyż kwintesencją dolce vita jest spędzanie czasu ze znajomymi, popijając wino i pogryzając rodzime przysmaki. Praktycznie niemożliwe jest zatem wyjście na aperitivo samemu – to w ogóle przeczy całej idei tego rytuału!

Ale wróćmy jeszcze do kwestii technicznych. Około godziny 19 wychodzimy na miasto i zauważymy, że niemal każda knajpa serwuje aperitivo. Wchodzimy do lokalu i informujemy barmana lub kelnera, że chcemy zamówić aperitivo. Ten zapyta nas o preferowany drink. Jest kilka klasycznych napojów alkoholowych, które są typowe dla tego zwyczaju – przedstawię je za moment – ale możemy równie dobrze poprosić o kieliszek wina czy nawet piwo.

W cenie drinka są też przekąski, ale ich ilość nie jest odgórnie narzucona. W ramach standardowego aperitivo dostaniemy do podziału np. deskę z serami, wędlinami, kanapeczkami, oliwkami itp., której wielkość będzie proporcjonalna do grupy. Niektóre lokale praktykują aperitivo w formie szwedzkiego stołu. Zdarzają się bogatsze i uboższe wersje, np. można trafić na potrawy na ciepło, sałatki czy desery. Osobiście zdarzyło mi się być na aperitivo, na którym było nawet sushi (sic!).

No dobrze, ale ile kosztuje taka impreza? Tu dochodzimy do najcudowniejszego aspektu aperitivo – zwykle bowiem jego cena jest symboliczna w porównaniu z tym, co dostajemy w pakiecie. Na ogół jest to od 5 do 10 euro, ale oczywiście wszystko zależy od miasta, lokalu i tego, co wchodzi w skład aperitivo. Może okazać się, że tańsze będzie bardzo skromne, a droższe zastąpi nam kolację. Warto więc skorzystać z polecenia tubylców, dyskretnie podpatrzeć, co dostają inni, lub podpytać obsługę.

Krótka historia aperitivo

Wszystko zaczyna się w Turynie. To właśnie tam w 1786 roku pewien Włoch, Antonio Benedetto Carpano, wynalazł wermut czyli rodzaj białego wina z dodatkiem ziół i przypraw. Wermut stał się podstawą pierwotnego aperitivo (rozumianego jako wstęp do kolacji) i flagowym trunkiem Piemontu. Dziś wiele typowych dla tej tradycji drinków powstaje właśnie w oparciu o wermut. Z jego produkcji słynne są przede wszystkim Martini i Cinzano.

Zwyczaj szybko się rozprzestrzenił i Włosi (ze swoim zamiłowaniem do biesiadowania!) szybko przejęli zwyczaj też w innych regionach. Każdy z nich, naturalnie, od razu zapragnął zaproponować swój drink do aperitivo. Tak na przykład powstał słynny dla Florencji Negroni – łączący wermut i bitter Campari. W końcu przyszedł też padewski Aperol z gorzkiej pomarańczy.

Za moment przejdę do szczegółów alkoholu, dlatego jeszcze słówko o goryczy. Co charakterystyczne dla aperitifu w stylu włoskim, to właśnie to, że drinki mają lekką gorycz. Zawdzięczają ją nie tylko wermutowi, ale i dodatkowi gorzkich likierów, powszechnie znanych pod nazwą bitter (czy też z włoskiego amaro). Najsłynniejszym z nich jest wspomniane Campari, ale należy do nich również Aperol oraz Cynar, Fernet i wiele innych. Ta goryczka właśnie zaostrza apetyt.

Jak przygotować aperitivo: alkohol

Wspomniałam już, że podstawą aperitivo tak naprawdę może być każdy drink czy napój alkoholowy. Jeśli chcesz jednak zasmakować prawdziwego, klasycznego włoskiego aperitivo, przygotuj jeden drinków, które prezentuję poniżej. Są orzeźwiające i naprawdę smaczne. A zatem bierzmy się do komponowania składników!

1. Aperol Spritz

Jako pierwszy zaprezentowany zostanie Aperol Spritz czyli drink, który kilka lat temu podbił również polskie bary. Dla wielu to właśnie on jest symbolem aperitivo. Jego bazą jest likier Aperol, o charakterystycznej pomarańczowej barwie i smaku gorzkich pomarańczy, rabarbaru i ziół. Obecnie likier ten można dostać niemal w każdym supermarkecie.

Oprócz Aperolu potrzebujesz jeszcze pomarańczy, prosecco, wody gazowanej i lodu. Przepis jest prosty: 3 porcje prosecco na 2 porcje Aperolu i 1 porcję wody gazowanej. W szklance lub kieliszku muszą znaleźć się oprócz tego kostki lodu i plasterek pomarańczy. Gotowe!

2. Campari Spritz

Spritz można równie dobrze przygotować z likierem Campari. To mediolański trunek, o pomarańczowo-rubinowej barwie i słodko-gorzkim, ziołowo-owocowym smaku. Przepis na Campari Spritz jest dokładnie taki sam jak na Aperol Spritz – wystarczy podmienić likiery.

Istnieje wiele drinków na bazie tego likieru. Najprostszym wariantem jest Camparisoda czyli Campari z wodą gazowaną w proporcjach 1:4. Podobnie można rozcieńczyć Campari sokiem pomarańczowym albo przyrządzić go w stylu mojito – z wodą gazowaną, miętą, sokiem z limonki i cukrem trzcinowym.

3. Americano

To jeszcze nie koniec drinków z Campari. Kolejny dedykowany jest amerykańskim turystom, choć wcześniej nosił nazwę Milano Torino. A to ze względu na obecność dwóch składników pochodzących z tych miast: likieru Campari i wermutu.

Aby go przygotować potrzebujesz wermutu, Campari oraz odrobinę wody gazowanej. Proporcje dwóch napojów alkoholowych są 1:1. Dodatkowo wrzucamy lód i przyozdabiamy pomarańczą, jak w przypadku Spritza.

4. Negroni

Ostatnia wariacja na temat Campari to wspomniany już drink florencki czyli Negroni. To nic innego jak Campari, gin i czerwony wermut, w równych proporcjach. Do tego lód i tradycyjnie plasterek pomarańczy.

Co ciekawe, istnieje wersja tego drinka, która nazywa się Negroni Sbagliato, czyli Negroni pomylone/pomyłkowe. Jego powstanie istotnie wiąże się z błędem barmana, który omyłkowo zamiast ginu dodał prosecco. Jak widzisz większość drinków do aperitivo oparta jest o te same składniki, które w różnych konfiguracjach można łączyć.

5. Maritni Fiero&Tonic

Drink, który od niedawna króluje w polskich barach, nadający się idealnie na aperitivo, to Martini Fiero&Tonic. To banalny w przygotowaniu trunek, którym podbijesz serca gości. Jeśli nie przekonuje cię kupowanie kilku butelek różnych alkoholi i urządzanie barmańskich pokazów w domu, ten drink to coś idealnego dla ciebie!

Wystarczy butelka Martini Fiero – wermutu o smaku gorzkich pomarańczy i mandarynek – którą kupisz bez trudu w wielu supermarketach. Do tego zwykły tonik (bywa, że Martini Fiero pakowane jest od razu z tonikiem w zestaw). Składniki mieszamy pół na pół, do tego lód i pyszny drink gotowy!

Powyższe rozwiązania może zastąpić butelka dobrego Prosecco (kliknij tutaj) lub po prostu białe wino (na przykład takie). Szczególnie na gorące wieczory okażą się lepszym wyborem niż cięższe czerwone wino.

Jak przygotować aperitivo: przekąski

No dobrze, ale nieodłącznym składnikiem aperitivo są też przekąski. Jeśli chcesz ten zwyczaj na stałe wprowadzić do swojego domu, nie może ich zabraknąć. Tu jednak masz dużą dowolność. Najważniejsze, żeby były to produkty smaczne i dobrej jakości. Oto kilka pomysłów:

• Deska włoskich serów, łagodniejszych i ostrzejszych, dojrzewających, pleśniowych, kulek mozzarelli – przewodnik po włoskich serach znajdziesz tutaj;
• Deska wędlin, włoskich, ale nie ma przeciwwskazań, żeby dołączyć rodzime produkty. Warto, by znalazło się delikatne prosciutto crudo i pikantniejsze salami (możesz kupić je tutaj);
• Oliwki (najlepiej z pestkami lub nadziewane), suszone pomidory w oliwie, cząstki melona;
• Focaccia z dodatkami lub po prostu z solą i rozmarynem;
• Chrupiące bruschette z pomidorami i oliwą oraz inne wersje kanapeczek (np. z różnymi pastami: tuńczykową, oliwkową…);
• Pizzette czyli mini pizze (mogą być na francuskim cieście).
• Grissini lub chipsy solone.

Zawsze powinno się pojawić jakieś pieczywo i dodatki do niego. Postaw na stole smaczną oliwę z oliwek (tu znajdziesz najlepsze), w której będzie można moczyć chleb. Postaw raczej na delikatne, białe pieczywo. Możesz oczywiście dodać inne przekąski, sałatki, koreczki… Przy dobrym drinku i takim jedzeniu można spędzić cały wieczór, siedząc do późnej godziny, śmiejąc się i rozmawiając.

Gdzie iść na aperitivo w Polsce?

Niestety, dotychczas tradycja aperitivo nie przyjęła się powszechnie w Polsce. W różnych lokalach gastronomicznych, szczególnie tych serwujących włoską kuchnię i drinki, aperitivo się zdarza, ale są to raczej jednorazowe lub cykliczne wydarzenia, aniżeli naturalny zwyczaj, taki jak we Włoszech. Jedyne alternatywne opcje to (poza aperitivo w domu!) wizyta w knajpie, gdzie można zjeść włoskie specjały i zamówić Aperol Spritz (jako oddzielne rzeczy, co w efekcie daje nam mniej więcej to, co dostalibyśmy na aperitivo).

Przez parę lat Italia Po Polsku była organizatorem aperitivo w Warszawie. Spotykaliśmy się wówczas w różnych lokalizacjach, a w cenie drinka uczestnicy mogli zjeść też typowe dla aperitivo przekąski. Była to również okazja do tego, by porozmawiać po włosku i poznać włoskich mieszkańców Warszawy. Poniżej możesz obejrzeć film, w którym Alessandro i Andrea opowiadają o aperitivo – tym włoskim i tym organizowanym przez nich w Polsce:

Mamy nadzieję, że aperitivo z Italia Po Polsku wkrótce wróci. Więcej informacji na temat wydarzenia znajdziesz tutaj. Jeśli natomiast chcesz być na bieżąco, dołącz do grupy Amici di Italia Po Polsku na Facebooku – kliknij tutaj. A póki co ruszaj na zakupy, zapraszaj znajomych i zrób swoje pierwsze (lub kolejne) aperitivo domowe!