Asyż, znany jako miasto św. Franciszka i św. Klary, jest jednym z najbardziej malowniczych i zaskakujących miejsc, jakie kiedykolwiek mógłbyś odwiedzić.
Miasto znajduje się w centrum regionu Umbria w środkowych Włoszech, u stóp szczytu Subasio, w odległości ok. 20 min samochodem z Perugii i dzięki położeniu na lekkim wzniesieniu jest widoczne także z pobliskich miejscowości.
Z racji tego, że urodziłem się w Umbrii, Asyż zawsze był miejscem bardzo bliskim mojemu sercu. W niniejszym artykule opowiem ci w skrócie wszystko to, co powinieneś wiedzieć o tym absolutnie czarującym mieście.
Wyjaśnię ci, jak dojechać do Asyżu oraz doradzę, co tam robić, co zwiedzić, co zjeść i gdzie przenocować. Jesteś gotowy? To w drogę!
Jak dojechać do Asyżu?
Najbliższej znajduje się lotnisko w Perugii, jest ono jednak dość małe i nie posiada wielu połączeń. Jak na razie nie można tam dotrzeć bezpośrednio z Polski.
Pozostałe większe lotniska środkowych Włoch to Roma Ciampino, Roma Fiumicino i lotnisko w Pizie. Z nich można dojechać do Asyżu pociągiem lub autobusem w około 3 godziny.
Jeśli lądujesz na lotnisku Roma Ciampino lub Roma Fiumicino i chcesz dojechać do Asyżu pociągiem, poniżej znajdziesz kompletną trasę, którą trzeba przebyć:
1) na lotnisku weź autobus, który dowiezie cię na stację kolejową Roma Termini (czas trwania podróży to około 45 minut);
2) z Roma Termini złap pociąg do Assisi/S. Maria Degli Angeli z przesiadką w Foligno (czas trwania podróży to około 2 godziny 20 minut);
3) stacja kolejowa w Asyżu usytuowana jest na nizinie w Santa Maria degli Angeli (znanym z pięknej bazyliki, o której więcej później), więc znajduje się dość daleko od historycznego centrum Asyżu (około 3 km). Obecnie jednak istnieje dobre połączenie autobusem, który kursuje na trasie między dworcem a centrum miasta co pół godziny (linia C).
Jeśli natomiast podróżujesz samochodem, powinieneś trzymać się trasy SS75, a następnie zjechać na Assisi/S. Maria Degli Angeli. Możesz podążać w kierunku centrum miasta i zostawić samochód na jednym z wielu parkingów zarezerwowanych dla turystów (niestety wszystkie są płatne).
Jadąc drogą, która prowadzi z Santa Maria Degli Angeli do Asyżu, z pewnością zachwycisz się widokiem zielonej i słonecznej Doliny Umbryjskiej (Valle Umbra) oraz malowniczego miasta, położonego na wzniesieniu Subasio, dla którego czas zatrzymał się w średniowieczu.
Asyż: zabytki i atrakcje
Co zobaczyć w Asyżu? Oto przegląd głównych zabytków miasta.
1. Bazylika św. Franciszka
Bazylika św. Franciszka, wraz z innymi zabytkami franciszkańskimi, jest od 2000 r. włączona do światowego dziedzictwa Unesco.
Budowa bazyliki rozpoczęła się w 1228 r., zaledwie dwa lata po śmierci św. Franciszka. Kościół od samego początku miał być miejscem pochówku świętego oraz główną świątynią dla dopiero co założonego Zakonu Braci Mniejszych.
Bazylika widziana z daleka robi wrażenie pojedynczej budowli, ale w rzeczywistości składa się z dwóch przestrzeni sakralnych, jednej nad drugą: bazyliki dolnej i górnej oraz krypty z grobem św. Franciszka.
Obie części świątyni są świadectwem historii Włoch. Zdobią je wspaniałe freski Giotta, Cimabuego i wielu innych włoskich artystów, które sprawiają, że wizyta w tym świętym miejscu jest niepowtarzalnym przeżyciem dla każdego, bez względu na przekonania religijne.
2. Bazylika Santa Maria Degli Angeli
Bazylika Matki Bożej Anielskiej (Basilica di Santa Maria Degli Angeli) nie znajduje się w centrum Asyżu, ale w odległości 4 km, w dolinie u stóp wzniesienia.
To olbrzymi kościół, zachwycający bogactwem, który w swoim wnętrzu przechowuje i chroni cudowną Porcjunkulę (Porziuncola), symboliczne miejsce życia św. Franciszka.
Porcjunkula jest jednym z pierwszych kościółków, które św. Franciszek wybudował samodzielnie i stanowi prawdziwe centrum franciszkanizmu. To tu święty odkrył swoje powołanie, stworzył Pochwałę stworzenia i ostatecznie zmarł w 1226 roku.
W Porcjunkuli wszyscy wierni mogą między 1 a 2 sierpnia każdego roku otrzymać tzw. „Przebaczenie z Asyżu („Perdono di Assisi”), które jest formą odpustu.
Ciekawostka, o której nie wszyscy wiedzą: od Porcjunkuli wzięło swoją nazwę miasto Los Angeles. Hiszpanie, którzy je założyli, na początku nazywali je El Pueblo de Nuestra Señora la Reina de los Ángeles del Rio de la Porciúncula de Asís, czyli Wioska Matki Bożej Anielskiej Porcjunkuli w Asyżu. Taki mały kościół, a stał się inspiracją do nazwania tak dużego miasta…
Oprócz Porcjunkuli w Bazylice Matki Bożej Anielskiej znajduje się również inne, niezwykle urocze miejsce, mianowicie ogród różany (il Roseto), gdzie kwitną róże, w które według legendy św. Franciszek rzucił się w akcie walki z wątpliwościami i pokusami.
Podobno rośliny po zetknięciu z ciałem świętego straciły kolce i tak dały początek odmianie dzikiej róży o nazwie “Rosa Canina Assisiensis“, która do dziś kwitnie tylko w tym miejscu.
3. Bazylika św. Klary
Bazylika św. Klary to kolejne niezwykle ważne miejsce kultu w Asyżu. Zbudowana ku czci św. Klary, słynnej uczennicy św. Franciszka i założycielki klasztoru klarysek, dziś przechowuje relikwie obojga świętych.
Ze schodów usytuowanych w połowie bazyliki można wejść do krypty, gdzie spoczywa św. Klara. Przepiękny sarkofag został wykonany z kamienia z góry Subasio.
Św. Klara, czyli po włosku Santa Chiara, to druga obok św. Franciszka najważniejsza postać dla Asyżu. Warto zapoznać się z jej historią i odwiedzić miejsca z nią związane.
4. Świątynia Minerwy (Tempio di Minerva)
Kiedy w 1786 roku Goethe przybył do Asyżu w trakcie swojej podróży po Włoszech, był absolutnie zafascynowany, stając przed Świątynią Minerwy. Wrażenie spotęgował fakt, że była to pierwsza budowla antyczna, jaką widział, która praktycznie nie uległa zniszczeniu.
Zachwyt niemieckiego poety nie powinien nas dziwić. Istotnie, fasada jest perfekcyjnie zachowana, łącznie z sześcioma kolumnami, wznoszącymi się na stopniach przed wejściem, zwieńczonymi kapitelami w stylu korynckim.
Uważa się, że świątynia, zbudowana w 30 r. p.n.e., była poświęcona Heraklesowi, mimo że wzięła swoją nazwę od posągu kobiety, który został tam znaleziony.
W gmachu świątyni przez lata mieściły się kolejno więzienie, mieszkania, sklepy i siedziba rady miejskiej, aż w końcu w średniowieczu Tempio di Minerva przekształcono w kościół Santa Maria sopra Minerva.
5. Piazza del Comune
Piazza del Comune czyli Plac Miejski w Asyżu, otoczony pięknymi historycznymi pałacami – siedzibami mieszkańców o wysokiej randze społeczno-politycznej, jest uznawany za jedną z najpiękniejszych i najbardziej reprezentatywnych średniowiecznych realizacji urbanistycznych Umbrii.
Zarówno w dzień, jak i w nocy, zimą jak i latem, Piazza del Comune jest pełen turystów przybywających z różnych zakątków świata, którzy trafiają tam po drodze do któregoś z kościołów albo zatrzymują się, żeby chwilę odpocząć lub wypić kawę w historycznym Barze Minerva, głównym miejscu spotkań w Asyżu.
Na placu znajduje się już wspomniana Świątynia Minerwy i piękna Fontanna Trzech Lwów (Fontana dei Tre Leoni).
6. Kościół św. Rufina
Wbrew temu, co można by pomyśleć, głównym kościołem miejskim Asyżu jest nie bazylika św. Franciszka, ale katedra św. Rufina.
Kościół ten jest najstarszy w Asyżu i utrzymuje się, że został wzniesiony na miejscu Forum Romanum, dokładnie w miejscu, gdzie stała pewna ważna starożytna świątynia.
Katedra św. Rufina stanowi również ważne miejsce kultu św. Franciszka, który rzekomo został tam ochrzczony, podobnie zresztą jak św. Klara. Ponadto w kościele tym św. Franciszek wygłosił swoje pierwsze kazanie.
Fasada katedry jest uznawana za najważniejsze dzieło reprezentujące styl gotycko-umbryjski.
7. Pinakoteka Miejska (Pinacoteca Comunale) – Palazzo Vallemani
W Palazzo Vallemani, niegdyś wspaniała rezydencja przedstawicieli najważniejszych rodów Asyżu XVII wieku, dziś jest Pinakoteką Miejską, którą powinni odwiedzić wszyscy miłośnicy sztuki.
Galeria malarstwa może nie jest ogromna, ale gromadzi obrazy i freski ważnych twórców, w tym Giotta, Perugina oraz innych mistrzów Umbrii i środkowych Włoch.
Bardzo interesująca jest również znajdująca się na parterze strefa multimedialna, która ukazuje historię i ewolucję Asyżu poprzez jego rozwój urbanistyczny.
8. Rocca Maggiore
Jeśli planujesz spędzić w Asyżu trochę więcej czasu, gorąco polecam ci wspinaczkę na Rocca Maggiore – bastion, który od ponad 800 lat góruje nad miastem św. Franciszka i otaczającymi je wsiami.
Warto wybrać się tam, by pospacerować między wiekowymi murami i móc podziwiać z góry zapierający dech w piersiach widok na całą Dolinę Umbryjską.
Mapa Asyżu
Żeby łatwiej ci było wyobrazić sobie lokalizację miejsc, o których dotychczas mówiliśmy, zachęcam cię do rzucenia okiem na mapę Asyżu. Pod tym linkiem znajdziesz ją w wersji pdf. Możesz pobrać ją na swój komputer lub wydrukować i wziąć w podróż.
Poniżej natomiast znajdziesz mapkę z zaznaczonymi punktami noclegowymi dostępnymi za pośrednictwem Booking.com:
Booking.comCo robić i co zjeść w Asyżu?
Co oprócz zwiedzania zabytków i głównych atrakcji warto jeszcze robić w Asyżu? Jakie są najciekawsze, niekoniecznie konwencjonalne, formy spędzania czasu, które mogłyby uczynić twój pobyt w tym mieście naprawdę niezapomnianym? Pozwól, że dam ci parę cennych wskazówek.
1. Możesz wynająć przewodnika dla siebie i całej grupy na stronie GetYourGuide i dowiedzieć się od eksperta czegoś ciekawego o historii i sztuce Asyżu.
2. Możesz wziąć udział w poszukiwaniu trufli w towarzystwie lokalnych specjalistów i ich psów, w otoczeniu zielonych umbryjskich wzgórz.
3. Możesz spróbować zgubić się w klimatycznych uliczkach centrum historycznego, gdzie z pewnością poczujesz prawdziwą włoską atmosferę.
4. Możesz spędzać całe dni na chodzeniu po miejskich sklepikach i butikach, w których znajdziesz typowe produkty umbryjskie, święte obrazki, rzemiosło artystyczne, pamiątki i wiele innych rzeczy.
5. Możesz wziąć udział w degustacji win, różnych przystawek i świeżo tłoczonej umbryjskiej oliwy. Aby skorzystać z atrakcji, kliknij tutaj.
6. Możesz skosztować przepysznych lodów w barze Minerva na Piazza del Comune.
7. Możesz wziąć udział w wycieczkach rowerowych lub pieszych zorganizowanych przez znakomite biuro turystyczne Umbria Con Me.
8. Jeśli odwiedzasz Asyż w maju, możesz osobiście uczestniczyć w Calendimaggio – lokalnej ludowej uroczystości z okazji przyjścia wiosny.
9. Możesz zarezerwować sympatyczną wycieczkę panoramiczną po mieście, podróżując charakterystycznym pojazdem Ape. Znajdziesz ją tu.
10. Możesz wziąć udział w warsztatach typowej kuchni umbryjskiej (w cenę wliczony jest obiad). Więcej informacji tutaj.
11. Możesz odwiedzić pola lawendy w Asyżu. To miejsce, które zajmuje się produkcją i sprzedażą lawendy, szałwii i innych aromatycznych ziół. Znajduje się pod Asyżem, a oprócz wrażeń zapachowych, gwarantuje piękne widoki.
12. Jeśli nie masz lęku wysokości, możesz wybrać się na niezwykłą wycieczkę balonem po okolicach Asyżu, by zobaczyć z lotu ptaka Dolinę Umbryjską w całej okazałości. Szczegóły tutaj.
13. Możesz odwiedzić Las św. Franciszka – wspaniały rezerwat przyrody, który zachwyci cię swoim nietkniętym pięknem. Kup bilet wstępu tutaj.
14. Możesz spróbować tradycyjnego średniowiecznego deseru o nazwie rocciata, typowego dla Asyżu i innych miast Umbrii, wypełnionego miodem, orzechami i rodzynkami. Jest wyśmienity!
15. Możesz rozkoszować się spacerem wśród winnic, skąd rozciąga się piękny widok na Asyż. Wycieczka połączona jest z piknikiem. Możesz ją zarezerwować tutaj.
16. Na koniec możesz spróbować innej typowej specjalności Asyżu: umbricelli, ręcznie robionego makaronu, grubszego od spaghetti, podawanego zazwyczaj z truflami. Nie możesz tego przegapić!
Pobliskie miasta, które warto odwiedzić
Jeśli zamierzasz przedłużyć swój pobyt w Umbrii, musisz koniecznie odwiedzić pobliskie miasta: przede wszystkim Perugię, Spello, Orvieto, Gubbio i Spoleto. Inne atrakcje Umbrii to Jezioro Trazymeńskie i wodospady Cascate delle Marmore.
Możesz samodzielnie zorganizować swoją wyprawę albo skorzystać z wycieczek i oprowadzania z przewodnikiem z oferty GetYourGuide lub innego biura turystycznego.
Gdzie przenocować w Asyżu?
W sezonie Asyż przeżywa prawdziwy nalot turystów, którzy wysiadają z autokarów, zwiedzają w pośpiechu miasto i uciekają. Generują dużo zamieszania, ale rzadko wynajmują pokoje, które są do całkowitej dyspozycji, czy to w hotelach w centrum, czy też w urokliwych gospodarstwach agroturystycznych na obrzeżach.
Tutaj znajdziesz najlepsze gospodarstwa agroturystyczne w Asyżu. Niektóre z nich są naprawdę rewelacyjne i oferują o wiele więcej niż tylko zwykłe miejsce noclegowe. Z pewnością uczynią twój pobyt w Umbrii całkowicie niepowtarzalnym.
Jeśli jednak szukasz hotelu, polecam ci skorzystać z ofert na Booking.com. Jest ich ponad 400, z podanymi cenami, zdjęciami i opiniami gości. Pod tym linkiem znajdziesz najlepsze hotele w mieście św. Franciszka.
Autor: Alessandro Donati
Tłumaczenie: Apolonia Filonik
