Jeżeli zastanawiałeś się kiedyś, jak wygląda Wielkanoc we Włoszech lub interesujesz się tematyką świąt, to w poniższym artykule znajdziesz odpowiedź.
Miałam okazję kilkakrotnie obchodzić Wielkanoc we Włoszech i muszę przyznać, że większość naszych tradycji wygląda bardzo podobnie. Największe różnice można zauważyć w daniach podawanych podczas uroczystego niedzielnego obiadu i sposobie obchodzenia Poniedziałku Wielkanocnego, zarezerwowanego na spotkania z przyjaciółmi.
Chciałabym, żebyśmy dzięki temu artykułowi wspólnie przenieśli się do Włoch i wirtualnie uczestniczyli w tradycyjnej Wielkanocy w każdym dniu świąt.
Zaczniemy od wydarzeń poprzedzających Wielkanoc: Wielkiego Postu, Niedzieli Palmowej i Wielkiego Piątku, podczas którego na ulicach miast rozpoczynają się procesje. Następnie opowiem o tradycyjnych świątecznych potrawach. Na końcu zamieściłam też wielkanocny słowniczek polsko-włoski.
Wielkanoc we Włoszech: Wielki Post, Niedziela Palmowa i Wielki Piątek
Wielkanoc jest świętem chrześcijańskim i z tego względu jego fundament w Polsce i we Włoszech jest wspólny.
Przygotowania do obchodzenia Wielkanocy (po włosku: Pasqua) rozpoczyna Wielki Post (Quaresima) trwający 40 dni i zaczyna się od Środy Popielcowej, która kończy okres karnawału. Niektórzy decydują się w tym czasie na różne wyrzeczenia, a dzieci najczęściej odmawiają sobie jedzenie słodyczy.
Tydzień przed Wielkanocą, w Niedzielę Palmową (Domenica delle Palme) podczas mszy świętej każda rodzina otrzymuje poświęconą gałązkę z drzewa oliwnego, która symbolizuje odradzające się życia. To pierwsza różnica między naszymi zwyczajami wielkanocnymi
W Wielki Piątek (Venerdì Santo) na ulicach wielu miast odbywają się liczne procesje upamiętniające mękę i śmierć Jezusa na krzyżu. Warto tutaj wspomnieć o procesji, która odbywa się w miasteczku Chieti w Abruzji. Jest ona jedną z najstarszych i najbardziej spektakularnych procesji we Włoszech. Charakteryzuje się tym, że odbywa się w towarzystwie chóru i orkiestry, która składa się z ponad 150 muzyków.
Fragment tego wydarzenia możesz zobaczyć na poniższym filmie:
Inna, niezwykle widowiskowa procesja ma miejsce w Trapani na Sycylii i jest charakterystyczna ze względu na długość – trwa aż 24 godziny! Nagranie z procesji, która odbyła się w 2019 roku, możesz obejrzeć poniżej:
Jak widzisz, włoskie i polskie zwyczaje wielkanocne odrobinę się różnią, ale symbolika pozostaje w zasadzie taka sama. W dalszej części artykułu chciałabym ci opowiedzieć, jakie potrawy serwuje się podczas najważniejszego posiłku wielkanocnego, czyli podczas niedzielnego obiadu (Pranzo di Pasqua).
Wielkanocne potrawy we Włoszech
We Włoszech kultura kulinarna jest bardzo urozmaicona i zróżnicowana geograficznie. Praktycznie każdy region ma jakieś charakterystyczne dania czy trunki.
W każdym miejscu spożyjemy inne wina, nalewki, sery, wędliny, makarony (różnice występują nie tylko w sosach, ale i w kształtach makaronu) czy charakterystyczne dania, a także napotkamy inne składniki, które można znaleźć w tylko jednym określonym regionie.
Ja skupię się głównie na potrawach, jakie miałam okazję jeść w Umbrii, gdzie obecnie mieszkam. Obiad wielkanocny składa się z przystawek, pierwszego dania, drugiego dania, owoców, deseru, kawy, a całość najczęściej kończy się małym kieliszkiem jakiegoś mocniejszego alkoholu, który pomoże to wszystko strawić 🙂
1. Przystawki
Aby rozbudzić apetyt, Włosi celebrowanie wielkanocnego obiadu zaczynają od przystawek tzw. antipasto. Są to widoczne na zdjęciu różnego rodzaje wędliny, sery, gotowane jajko, smażone olive ascolane, a całość przegryzana jest pieczywem o nazwie pizza lub torta al formaggio.
Mniejsza wędlina widoczna na zdjęciu to salame. We Włoszech istnieje bardzo dużo rodzajów salame i prawie każdy region ma swoje charakterystyczne odmiany. Kilka pysznych, oryginalnych odmian, sprzedawanych na wagę, znajdziesz w sklepie Wino Toskanii – kliknij tutaj.
Druga wędlina widoczna na zdjęciu to capocollo, czyli dojrzewająca karkówka wieprzowa. Można ją kupić przez Internet np. w tym sklepie.
Na co dzień, ale także bardzo często podczas wielkanocnego posiłku, na włoskim stole pojawia się prosciutto crudo. Jest to typ surowej szynki, którą Włosi uwielbiają i praktycznie zawsze mają w swojej lodówce. Jest ona dostępna do kupienia pod tym linkiem.
Na moim talerzu znajdują się również olive all’ascolana. W dużym uproszczeniu, są to zielone oliwki wypełnione mielonym mięsem, obtoczone w mące, ubitym jajku i bułce tartej, a następnie smażone w głębokim tłuszczu. Swoją nazwę wzięły od miasta, z którego pochodzą – Ascoli Piceno w Marche.
Plasterek sera, który nałożyłam sobie na talerz, to pecorino. Jest to ser owczy, która ma dość mocny, charakterystyczny smak. Podobnie jak w przypadku wędlin, wybór włoskich serów jest ogromny. Najbardziej znane z nich znajdziesz opisane w tym artykule.
Przystawki zagryza się pieczywem – pizzą al formaggio (zwaną również torta al formaggio), która przypomina konsystencją naszą wielkanocną babkę. Jest to rodzaj wytrawnej drożdżówki z dodatkiem różnych serów.
Dużo włoskich smacznych produktów możesz zakupić bez wychodzenie z domu przez Internet np. w sklepie Wino Toskanii. Są oryginalne i wysokiej jakości, dzięki czemu możesz wprowadzić trochę włoskiej tradycji kulinarnej na swój świąteczny stół.
2. Pierwsze i drugie danie
Pierwsze danie jest posiłkiem, które większość Włochów przygotowuje według własnego uznania. Najprawdopodobniej w wielu regionach są przygotowywane inne dania, a nawet w obrębie jednego regionu jest dużo wariantów. Najczęściej będą to różne makarony, szczególnie lasagne.
Rodzina Andrei je albo Lasagne Bolognese albo inny makaron z mięsnym sosem ragù. Na poniższym zdjęciu znajduje się ten drugi wariant, wraz z makaronem tagliatelle, który ma kształt szerokich wstążek.
Na drugie danie w całych Włoszech je się jagnięcinę, jednak w różnych regionach jest ona przygotowywana w trochę inny sposób. Np. na Sycylii będzie to l’agnello alla messinese, mięso pieczone z dodatkiem czerwonego wina, czarnych oliwek i sera pecorino.
W Abruzji podaje się agnello cacio e uova, czyli jagnięcinę duszoną z serem pecorino i jajkami. W regionie Emilia-Romania popularne są kotlety jagnięce w podwójnej panierce. Natomiast w Lombardii mięso jagnięce dusi się z karczochami i anchois. Można również przygotowywać mięso z rozmarynem, cebulą czy truflami.
Rodzina Andrei je ją w najprostszej postaci, czyli jagnięcinę smażoną bez żadnych konkretnych dodatków, polaną odrobiną soku z cytryny i podaną z pieczonymi ziemniakami lub innymi smażonymi warzywami.
Inną popularną potrawą wielkanocną jest np. Torta pasqualina. To pochodzący z Ligurii, ale popularny w całych Włoszech placek nadziewany często karczochami, serem ricotta i jajkami. Spotykane są także wersje ze szpinakiem lub ziołami. T
radycyjnie używano 33 arkuszy ciasta, które symbolizują lata życia Jezusa, jednak współczesne wersje ograniczają się jedynie do kilku warstw. La torta pasqualina cieszy się dużą popularnością, gdyż doskonale nadaje się jako danie na poniedziałkowy piknik (o czym za chwilę).
3. Colomba di Pasqua – babka wielkanocna
Czas na deser – Colomba di Pasqua to najbardziej popularna babka wielkanocna we Włoszech, której nie może zabraknąć w żadnym domu podczas świąt. Przygotowuje się ją w specjalnej formie w kształcie gołębicy, symbolizującej Ducha Świętego.
Do środka ciasta dodaje się kandyzowane skórki owoców cytrusowych, a całość posypuje się migdałami. Colombę można przygotować samodzielnie w domu lub kupić w sklepie, gdyż jest łatwo dostępna. Jednak mimo to wiele osób decyduje się, by upiec ją samodzielnie.
Duży wybór tych babek wielkanocnych znajdziesz na stronie Wino Toskanii. Kliknij poniżej, by zobaczyć pełną ofertę:
4. Czekoladowe Jajka – le uova di Pasqua
Na koniec posiłku, dzieci otrzymują olbrzymie jajka czekoladowe z niespodzianką w środku. Jest to część wielkanocnego posiłku, którą ja osobiście lubię najbardziej.
Zwyczaj ten jest tutaj bardzo popularny i praktycznie każdy producent czekolady ma swoje wersje czekoladowych jajek wielkanocnych. Można je kupić w różnych wariantach smakowych z czekoladą mleczną, gorzką, a nawet białą.
Pięknym zwyczajem jest również to, że można kupić czekoladowe jajka przygotowane przez różne fundacje i stowarzyszenia, a pieniądze ze sprzedaży słodyczy przekazywany są na różne cele charytatywne. Z tej działalności znana jest np. Fundacja AIRC, zajmująca się badaniami nad rakiem.
Poniedziałek Wielkanocny we Włoszech
Największą różnicą pomiędzy Wielkanocą We Włoszech a w Polsce jest sposób obchodzenie Poniedziałku Wielkanocnego – po włosku Pasquetta. Jest to dzień przeznaczony na spotkania z przyjaciółmi.
Stąd też pochodzi bardzo popularne włoskie powiedzenie: “Natale con i tuoi, Pasqua con chi vuoi” które oznacza: „Święta Bożego Narodzenia z rodziną, Wielkanoc z kim chcesz”.
Włosi w tym czasie organizują różne spotkania, najczęściej na świeżym powietrzu takie jak piknik, grill lub wyprawę nad morze, by zasmakować świeżych ryb i owoców morza.
Słyną ze swojego luzu i organizacji wielu rzeczy na ostatnio moment. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że zasiadając do wielkanocnego stołu, jeszcze nie mają pewności, co będą robić w Poniedziałek Wielkanocny. Pełen spontan!
Słówka po włosku związane z Wielkanocą
Na koniec przygotowałam dla ciebie kilka słówek po włosku związanych z Wielkanocą. Część z nich pojawiła się w międzyczasie, więc jeśli czytałeś uważnie, już je znasz!
| Wielkanoc | Pasqua |
| Wielki Post | Quaresima |
| Środa Popielcowa | Mercoledì delle ceneri |
| Wielki Piątek | Venerdì Santo |
| Wielki Czwartek | Giovedì Santo |
| Niedziela Palmowa | Domenica delle Palme |
| procesja | La processione |
| Obiad Wielkanocny | Pranzo di Pasqua |
| Wesołych Świąt Wielkanocnych | Buona Pasqua |
| Święta Bożego Narodzenia z rodziną, Wielkanoc z kim chcesz | Natale con i tuoi, Pasqua con chi vuoi |
Jeżeli masz jakieś inne doświadczenia z Wielkanocą we Włoszech, podziel się nimi w komentarzu, jestem bardzo ciekawa!
Życzę Wszystkiego najlepszego z okazji Świąt Wielkanocnych! Mam nadzieję, że uda Ci się spędzić je w gronie najbliższych osób i będą one dla Ciebie udane!
