Wina włoskie należą do najlepszych na świecie i jednych z najchętniej wybieranych przez konsumentów na poziomie międzynarodowym. Takie nazwy jak Chianti czy Prosecco zna każdy, nawet ten, co nie nazwałby siebie znawcą wina.
Wpis ten jest krótkim przewodnikiem po najbardziej znanych winach włoskich. Mam nadzieję, że dzięki niemu już nie będziesz czuł się kompletnie zdezorientowany, stojąc przed sklepowym regałem i bez wahania sięgniesz po butelkę, która najbardziej odpowiada twojemu gustowi.
Poza prezentacją poszczególnych win, wytłumaczę oznaczenia certyfikatów oraz przedstawię krótki słowniczek włoskiego winnego nazewnictwa, dzięki czemu od teraz z uwagą (i dumą!) będziesz czytać etykiety.
Spis treści
Najpopularniejsze wina włoskie
Zacznijmy od przedstawienia 10 włoskich win, które każdy miłośnik tego trunku i Italii powinien znać. Na końcu artykułu powiem też, gdzie najlepiej kupować włoskie wina. Już teraz jednak mogę zachęcić cię do odwiedzenia sklepu online Wino Toskanii, którego nazwa mówi sama za siebie.
1. Chianti
Wino Chianti, od którego zacznę, to chyba najbardziej znane toskańskie wino, które pochodzi z regionu o tej samej nazwie, rozciągającego się między prowincjami Florencji, Sieny, Pistoi, Arezzo, Pizy i Prato.
Region Chianti podzielony jest na strefy o własnych nazwach, z których najstarszą jest znajdująca się w centrum Chianti Classico. Wino Chianti Classico DOCG zawiera 100% szczepu sangiovese. Pozostałe wina z tego regionu mogą zawierać od 70% w górę sangiovese + inne domieszki.
Wino ma intensywną barwę, która z wiekiem ciemnieje, od rubinowej po granatową. Smak z czasem przeistacza się z pikantnego do bardziej aksamitnego.
| Region | Toskania (region Chianti) |
| Szczep | Sangiovese (70-100%) |
| Cechy | Czerwone, intensywna barwa i winny aromat, smak od pikantniejszego po bardziej aksamitny |
2. Montepulciano d’Abruzzo
Montepulciano d’Abruzzo DOC to wino z Abruzji, produkowane w co najmniej 85% ze szczepu o tej samej nazwie. Nie należy mylić go z toskańskim Vino Nobile di Montepulciano, produkowanym ze szczepu sangiovese, o którym później.
Ma rubinową barwę i wyczujemy w nim intensywny aromat czerwonych owoców i przypraw. Smak jest dość mocny, ale harmonijny.
Idealnie komponuje się z wieprzowiną i wołowiną, ale też owczymi serami takimi jak pecorino.
| Region | Abruzja |
| Szczep | Montepulciano (85-100%) |
| Cechy | Czerwone, o aromacie czerwonych owoców i przypraw i mocnym smaku |
3. Brunello di Montalcino
Brunello di Montalcino DOCG to szlachetne toskańskie wino, produkowane w strefie Montalcino w prowincji Siena. Do produkcji używane jest 100% szczepu sangiovese, który niegdyś nazywano właśnie brunello.
Wino to dłużej dojrzewa, a jego smak i aromat z czasem się przeistacza. Z drugiej strony także długie dojrzewanie przyczynia się do wysokich cen tego trunku.
Brunello di Montalcino ma barwę od rubinowej po granatową, a cechą charakterystyczną jest aromat geranium, czereśni i przypraw.
| Region | Toskania (Montalcino) |
| Szczep | Sangiovese (100%) |
| Cechy | Czerwone, aromat geranium, czereśni i przypraw, ciepły, zharmonizowany smak |
4. Prosecco
Prosecco to chyba najbardziej znane włoskie wino musujące. Występuje z certyfikatem DOC (najbardziej popularne), ale niektóre obszary produkcji opatrzone są certyfikatem DOCG.
Wino to, produkowane głównie ze szczepu glera, ma owocowy aromat i zwykle jasną, złotawą barwę. Świetnie komponuje się z owocami morza, rybami, drobiem, lekkimi przystawkami oraz deserami.
Zwykle jest białe, ale może być także różowe. Ma zróżnicowany stopień wytrawności. Prosecco to też znany komponent różnych włoskich drinków, z Aperol Spritz na czele.
| Region | Wenecja Euganejska, Friuli-Wenecja Julijska |
| Szczep | Glera (85%) |
| Cechy | Spumante, wytrawne, białe lub różowe, owocowy aromat |
5. Amarone della Valpolicella
Valpolicella to kraina znajdująca się w Wenecji Euganejskiej, w prowincji Werona. Tamtejsze charakterystyczne winnice noszą nazwę pergoli werońskich. Amarone della Valpolicella DOCG to najbardziej znane wino z tego regionu.
Głównym składnikiem jest szczep corvina, zastępowany maksymalnie w połowie szczepem corvinone. Drugi występujący w tym winie szczep to rondinella.
Jest to wino passito (o którym więcej za chwilę), a więc owoce stosowane do jego produkcji są podsuszane.
| Region | Wenecja Euganejska (Werona) |
| Szczep | Corvina (45-95%), Rondinella (5-30%) |
| Cechy | Czerwone wino passito, intensywny aromat, ciepły smak |
6. Barolo
Barolo DOCG to dla odmiany wino z Piemontu, produkowane w 100% ze szczepu nebbiolo. Nazwa pochodzi od miejscowości, w której produkowane jest wino.
To wino iście królewskie, którego nie brakło na stołach monarchów dynastii sabaudzkiej. Zazwyczaj ma co najmniej 3 lata i należy do win z górnej półki cenowej.
Jego smak jest bardzo specyficzny i złożony. Młodsze roczniki są kwaśniejsze, ale z czasem wyczuwa się aromaty pieprzu, ciemnych owoców, a nawet skóry i tytoniu.
| Region | Piemont |
| Szczep | Nebbiolo (100%) |
| Cechy | Czerwone, o intensywnym, ciężkim aromacie |
7. Vin Santo
Vin Santo to specyficzne wino na tej liście, ponieważ jest to tzw. wino passito. Określenia tego używa się w stosunku do win produkowanych z podsuszonych owoców (uva passa to po prostu rodzynka).
Toskańskie vin santo faktycznie ma kolor i aromat przywodzący na myśl rodzynki. Jest to słodkie wino, przypominające nieco nalewkę. Wytwarza się je ze szczepów trebbiano i malvasia.
Tradycyjnie vin santo spożywa się w towarzystwie ciasteczek cantuccini. To iście toskański deser!
| Region | Toskania |
| Szczep | Trebbiano, Malvasia |
| Cechy | Wino passito, intensywny zapach, słodki smak |
8. Vino Nobile di Montepulciano
Vino Nobile di Montepulciano DOCG to drugie wino z „Montepulciano” w nazwie. Jak już wspomniałam, nie jest tym samym co Montepulciano d’Abruzzo. To produkowane jest bowiem z bardzo starannie wyselekcjonowanego szczepu sangiovese o nazwie prugnolo gentile.
Choć gentile, wino ma dość mocny smak, który najlepiej komponuje się z wołowiną lub dziczyzną. Wyczuwalny jest charakterystyczny, intensywny kwiatowy aromat.
To także jedno z najstarszych włoskich win. Przekazy o nim sięgają bowiem nawet VIII wieku, a już w XVIII stuleciu używało się jego oficjalnej nazwy.
| Region | Toskania (Montepulciano) |
| Szczep | Sangiovese (min. 70%) |
| Cechy | Czerwone, mocny smak, intensywny, kwiatowy aromat |
9. Barbera
Barbera to kolejne wino pochodzące z Piemontu. Występuje zarówno z certyfikatem DOC, jak i DOCG. Barbera to także nazwa winorośli, z której produkowany jest ten trunek.
Charakteryzuje się intensywnym aromatem czerwonych owoców: wiśni, czereśni, malin, jagód. Może być spożywane zarówno w młodszej wersji, jak i dojrzalszej – wówczas jego smak jest bardziej intensywny, kwaśny.
Barbera było w Piemoncie uznawane za typowe, stołowe wino, idealne towarzystwo dla regionalnych potraw takich jak risotto i pieczone mięsa. Popularność zyskało również w Lombardii i Emilii-Romanii. Certyfikat świadczy jednak o tym, że zostało ostatecznie docenione przez ekspertów.
| Region | Piemont |
| Szczep | Barbera (100%) |
| Cechy | Czerwone, o mocnym smaku i aromacie czerwonych owoców |
10. Primitivo di Manduria
Zestawienie zamykam Primitivo di Manduria DOC, choć jego włoski rodowód może być przez niektórych kwestionowany. Istotnie, sam szczep primitivo, który w 100% wchodzi w skład tego wina, ma w zasadzie pochodzenie chorwackie.
Primitivo di Manduria to wino z Apuglii, o intensywnej czerwonej barwie, aromacie czerwonych i ciemnych owoców oraz równie owocowym posmaku.
Zrównoważony smak wina Primitivo świetnie komponuje się z lokalną kuchnią Apuglii.
| Region | Apuglia |
| Szczep | Primitivo (100%) |
| Cechy | Czerwone, o owocowym smaku i aromacie |
Włoskie wina: certyfikaty
Przyszedł czas na kilka dodatkowych wyjaśnień. Na początku na warsztat wezmę certyfikaty, których skróty pojawiły się przy wymienionych wyżej nazwach win. Oto wyjaśnienie klasyfikacji win włoskich:
DOCG (Denominazione di Origine Controllata e Garantita): najwyższy certyfikat przyznawany włoskim winom. Przysługuje winom mającym znak DOC od co najmniej 10 lat, odznaczającym się wyjątkową jakością i wartością w sensie naturalnym i historycznym.
DOC (Denominazione di Origine Controllata): wina z określonej strefy geograficznej, produkowane według ściśle ustalonych metod. We Włoszech jest 250 stref DOC.
IGT (Indicazione Geografica Tipica): wina pochodzące z określonego miejsca, odznaczające się wyższą jakością, ale niemogące z różnych powodów otrzymać certyfikatu DOC lub DOCG.
VDT (Vino da Tavola): wina stołowe, najniższa kategoria.
Wina włoskie i nazewnictwo
Teraz przejdę jeszcze do krótkiego przewodnika po etykietach włoskich win. Pojawić się na nich mogą pewne charakterystyczne terminy, których znaczenie warto poznać.
Przede wszystkim spotkamy się z określeniami Classico, Superiore i Riserva.
Classico to wino produkowane z obszarów o długiej historii (sięgającej nawet starożytności!), według tradycyjnych receptur. Superiore też spełniają określone warunki produkcji i pochodzenia, a przy tym mają większą zawartość alkoholu. Riserva to wino, które co najmniej 2 lata dojrzewa w beczkach. Wina dojrzewające to zwykle najlepsze roczniki.
Jeśli chodzi o kolor, to naturalnie mamy rosso, bianco i rosato (różowe). Gdy mamy do czynienia z winami musującymi, to dzielą się one na frizzante (lekko musujące) i spumante (musujące).
Ważny jest też stopień wytrawności. Wino może być dolce (słodkie), abboccato (delikatnie słodkie), amabile (półsłodkie) i secco (wytrawne). Z mojego wpisu o włoskich winach musujących dowiesz się, że wina wytrawne takie jak prosecco mają jeszcze swoje podkategorie.
Wino passito, to wino z poduszonych owoców. Amarone to wino passito, ale wytrawne. Novello to młode wino, które nie powinno leżakować, lecz zostać szybko skonsumowane. Ripasso to mocne wino, o pełnym smaku.
Gdzie kupić włoskie wino?
Udało nam się dotrzeć do końca. Wiesz już, jakie są najpopularniejsze wina włoskie, jakie mają cechy i jak rozszyfrować ich etykiety. Na koniec ustalmy jeszcze, gdzie można je kupić.
Po pierwsze zawsze warto zerkać na półki w supermarketach, gdzie w tej chwili mamy niekiedy naprawdę spory wybór włoskich win, a ceny są zdecydowanie przystępne.
Alternatywą są wszelkiego rodzaju delikatesy i sklepy z włoskimi produktami. W tych jednak musimy się przygotować na wyższe ceny.
Wina włoskie możemy kupować także online. W sieci są sklepy specjalizujące się w alkoholach świata, a także takie, które oferują włoskie produkty, w tym wina. Do nich należy Wino Toskanii, w którym kupisz nie tylko butelkę świetnego, oryginalnego trunku, ale i inne smaczne dodatki.
